Ervaringen van patiënten van dr. Schröder

18. Bergman bedankt!

Pionieren met zelfstandige behandelcentra

Twaalf jaar geleden kwam ik in dienst bij Bergman Clinics in Naarden. Grappig genoeg begon mijn eerste werkdag in Den Haag. Ik mocht deelnemen aan een paneldiscussie met Zorg-minister Edith Schippers. Zij lichtte er haar gloednieuwe beleid toe: een infrastructuur waarin de complexe en acute zorg zou blijven plaatsvinden in ziekenhuizen en de planbare zorg zou worden geconcentreerd in kleinere klinieken. De Bergman vestiging waar ik ging werken was één van deze zogenaamde zelfstandige behandelcentra, afgekort ZBC. Het was destijds echt pionieren. Onze ZBC was de eerste locatie van Bergman Clinics die verzekerde zorg bood. Tot dan toe was Bergman bekend vanwege haar cosmetische ingrepen.

Aanvankelijk bekeek de gevestigde medische wereld ons met argusogen.Tijdens de Coronacrisis twijfelde niemand meer aan het gelijk van Schippers. Terwijl de ziekenhuizen zich bijna volledig moesten richten op hun coronapatiënten, werkten de ZBC’ s in Nederland extra hard om andere patiënten van hun pijn af te helpen. Maar ook vóór en na die crisisperiode is het bij ons altijd alle hens aan dek geweest.

21.000 consulten in twaalf jaar tijd

In de twaalf jaar dat ik bij Bergman actief was, heb ik 21.000 consulten uitgevoerd waarvan 9.400 eerste consulten. Van die groep heb ik 62% geopereerd en 38% conservatief behandeld. Dat weerspreekt wat de aanvankelijke critici vreesden, namelijk dat chirurgen zoals ik zoveel mogelijk patiënten zouden opereren om er rijk van te worden. De cijfers bewijzen het tegendeel. Wie bij mij op consult is geweest weet zelf: ik bevraag altijd secuur en ik zie een operatie nog steeds als laatste redmiddel als al het andere niet meer helpt en de pijn volkomen onhoudbaar is geworden.

Minimaal invasieve chirurgie

Nog een toevoeging aan het medische landschap was de eigen databank die de oprichters van Bergman Clinics hebben opgezet en die unieke gegevens heeft opgeleverd. Deze gegevens werden gebruikt om onze resultaten aan de verzekeraars te laten zien. Maar op basis van diezelfde data kon ik naast mijn werk als behandelaar ook wetenschappelijk onderzoek verrichten dat nieuwe inzichten verschafte over de minimaal invasieve chirurgie. Want dat was voor mij in het begin de voornaamste reden geweest om naar Bergman te komen. Ik kon er hernia operaties uitvoeren via dunne buisjes, en schroefoperaties geleid door een 'state of the art' navigatierobot waarvoor Bergman een behoorlijke investering had gedaan. Dit resulteerde in bijna 50 publicaties in internationale vaktijdschriften. Ik mocht mijn bevindingen tijdens lezingen over de hele wereld toelichten en ook zijn er inmiddels twee jonge artsen bij mij gepromoveerd. Een ZBC kan dus beslist een maatschappelijke bijdrage leveren en staat niet alleen voor marktwerking in de zorg.

Hart voor de patiënt

Het pionieren was best spannend. Maar samen met de andere chirurgen, het OK personeel, de verpleegkundigen, neurologen, pijnartsen, poli-consulenten, het kantinepersoneel en de schoonmakers hebben we een instituut opgezet waar een warm wij-gevoel heerste. We hadden allemaal hetzelfde doel: mensen helpen met de mooiste apparatuur en het beste ondersteunende personeel in een gebouw waar patiënten zich thuis voelen. De laatste jaren onder de bezielende leiding van locatiedirecteur Fleur Joanknecht. Het Bergman concern is in iets meer dan een decennium uitgegroeid tot een gerespecteerde internationale organisatie.

Bergman had al vroeg in de gaten dat focussen op bepaalde behandelingen binnen de aanwezige specialisaties (neurochirurgie orthopedie) chirurgen sneller en de bedrijfsvoering efficiënter maakt waardoor behandelingen verbeteren. Ik wil Bergman graag bedanken. Voor het vertrouwen en de kansen die ik kreeg. Maar ook wil ik mijn grote dank uitspreken aan alle patiënten die me hun vertrouwen schonken. Het is nogal wat om onder narcose te gaan, een wildvreemde in je lichaam te laten snijden en maar te hopen dat hij je van je pijn af helpt. Voor degenen die me hebben laten weten dat dit is gelukt: ik heb jullie kaartjes bewaard!

Nieuwe plek bij Park Medisch Centrum in Rotterdam

Na deze woorden klinkt het misschien vreemd dat ik Bergman verlaat voor een nieuwe plek: Park Medisch Centrum in Rotterdam. Hier werk ik inmiddels alweer twee en een half jaar parttime. Bij Park krijg ik opnieuw een kans om te innoveren en mijn vak nog intensiever over te dragen aan jonge artsen. Bovendien vind ik hier weer een kleine organisatie waar iedereen elkaar kent, de communicatielijnen kort zijn en de ambities groot.

Ik sla een nieuwe weg in, maar neem Bergman Clinics, met alle mooie herinneringen, mee in mijn hart.

Lees meer

17. Nieuwe operatietechniek voor rughernia’s goedgekeurd!

Percutane Transforaminale Endoscopische Discectomie (PTED)

Wie mij kent weet dat ik al sinds 2004 hernia’s opereer door een smal buisje, de zogenaamde Microtube (MTD). Destijds was deze techniek revolutionair. Het leverde grote voordelen op:

• Minder weefselschade
• Minder kans op complicaties
• Voor de lange termijn een kleiner litteken

Sindsdien werd er op de achtergrond alweer keihard gewerkt aan een nog ingrijpender vernieuwing, de PTED techniek. Dat staat voor Percutane Transforaminale Endoscopische Discectomie.

Sneller herstel dan ooit tevoren

Ik leg u straks uit wat het inhoudt, maar vertel eerst waarom ik deze manier van opereren zelf ben gaan leren en inmiddels enthousiast omarm. De PTED operatie is nog minimaal invasiever dan de MTD operatie. Dat betekent dat we nog fijner kunnen opereren en nog minder schade veroorzaken in de rug. De patiënten herstellen sneller en kunnen na de ingreep hun leven weer sneller oppakken. Het klinkt bijna onwerkelijk als je bedenkt dat je vroeger voor- en na een hernia operatie 6 weken lang plat moest liggen. Wie nu een PTED operatie ondergaat is vrijwel meteen van de beenpijn af en kan een paar uur na de ingreep terug naar huis, met minder rugpijn. Want het herstel gaat bij deze operatie techniek veel sneller.

Hoe kan dat?

Ik probeer te beschrijven hoe dat kan. Voor het overzicht zet ik de feiten op een rijtje:

1. Ook bij deze techniek wordt gebruik gemaakt van een buisje, maar deze is veel dunner dan het MTD buisje.
2. Om de hernia te kunnen vinden zit er een minuscuul klein cameraatje (scoop) op het puntje van de operatie buis.
3. De chirurg benadert de hernia schuin van achteren. Daardoor is het mogelijk de hernia te verwijderen zonder de beknelde beenzenuw aan te raken. Dit vermindert de kans op zenuwschade aanmerkelijk.
4. Als de camera de hernia heeft gevonden wordt deze door piepkleine grijptangetjes (denk maar aan ‘Packman’) beetje bij beetje verwijderd.
5. Bij deze operatie treedt aanzienlijk minder bloedverlies op.
6. Er is ook minder spierschade.
7. Omdat deze operatie nog minder invasief is dan de MTD techniek, hoeft de patient niet volledig onder narcose. Een roesje volstaat. U voelt geen pijn of angst, maar de anesthesioloog houdt wel contact met u om er zeker van te zijn dat alles goed gaat. Hierdoor ervaart u na afloop van de operatie minder bijwerkingen.
8. Deze techniek wordt al minstens 15 jaar uitgevoerd met goede resultaten. Patiënten zijn dus zeker geen proefkonijn. Wel nieuw is dat deze techniek inmiddels wetenschappelijk is goedgekeurd en daarom vanaf 2021 door alle verzekeraars wordt vergoed. Wie het interessant vindt kan de onderzoeksresultaten via deze link nalezen in het toonaangevende British Medical Journal. Met enige trots kan ik zeggen dat mijn goede collega in het Park Medisch Centrum dokter Sanjay Harhangi dit multicenter onderzoek heeft geleid. Hij is één van de pioniers op dit gebied en ik heb deze techniek ook van hem geleerd.
9. Na de operatie hoeft de patient niet voor controle terug te komen naar de kliniek. Uiteraard zijn we wel bereikbaar voor vragen of opmerkingen. Als de patient zich veiliger voelt na een fysieke controle mag dat altijd. Ikzelf kies ervoor om mijn patiënten allemaal na 2 weken zelf op te bellen om te horen hoe het gaat.
10. Mijn drie post-operatieve gouden regels (blog 8) gelden ook na een PTED operatie: a. Als u thuis komt mag u weer alles doen wat u kunt. b. Luister goed naar uw lichaam. c. Neem gas terug bij pijn.

Concluderend

Eigenlijk kunnen we stellen dat de PTED operatie dezelfde voordelen heeft als de andere operatie technieken, maar er kleven minder nadelen aan. Het is natuurlijk nog steeds wel heftiger dan een bezoek aan de tandarts, maar het is een enorme stap vooruit in de behandeling van rughernia’s.

Helaas is niet iedere hernia geschikt om op deze manier te verwijderen. Nadat u bij de neuroloog bent geweest voor het onderzoek kan ik u vertellen of u in aanmerking komt voor een PTED operatie. Het hangt af van de lokatie en de grootte van de hernia. Ook als u wel in aanmerking komt voor een PTED operatie mag u zelf bepalen welke operatie techniek uw voorkeur heeft. Als u om wat voor reden dan ook toch liever de MTD operatie ondergaat vind ik dat prima. Het is uw lichaam en ik vind het belangrijk dat we na goed overleg en met groot vertrouwen de operatiekamer in gaan.

Lees meer

16. You can't always get what you want

Maar wij helpen wel met wat u nodig hebt

De geleerden zijn er nog niet uit of het nummer “You Can’t Always Get What You Want” van de Rolling Stones uit 1969 een cynisch commentaar is op de jaren '60, waarin iedereen geloofde in de maakbare samenleving. Of dat het juist een filosofische benadering van het leven is: Je kunt het niet allemaal precies krijgen zoals je het hebben wil, maar soms, als je echt je best doet, kun je de dingen krijgen die je nodig hebt.

Het verlangen naar maakbaarheid, meetbaarheid en perfectie is aan het begin van de 21^e eeuw meer aanwezig dan ooit. Vooral in de medische wereld lijkt het of wetenschappelijke doorbraken elke droom hebben verwezenlijkt. Als je zelf niet kunt stoppen met eten kan je maag worden verkleind, zodat je toch gewicht verliest. Als je zelf geen kinderen kunt krijgen kan je met de eicel van een andere vrouw, het sperma van een andere man en een draagmoeder toch je wens laten uitkomen. Als je gezicht niet meer bevalt, koop je gewoon een nieuwe. Er zijn dove mensen die hun gehoor terug krijgen, blinden die weer kunnen zien en zwaar gehandicapten die weer kunnen lopen. Een volledige gezondheidsutopie leeft onder de allerrijksten. Facebook topman Mark Zuckerberg en zijn echtgenote Priscilla Chan hebben zich als doel gesteld alle bestaande ziektes in de wereld te genezen, voorkomen en beheersen. Met een paar miljard aan investeringen, de hulp van kunstmatige intelligentie en bloed monitoren zou dat moeten lukken. Ook alle fondsenwervers voor nare ziekten beloven het hun donoren: als jullie maar geld geven, zorgen wij dat kanker, ALS enz de wereld uit gaan. De sky lijkt the limit in de gezondheidszorg.

Als chirurg snap ik heel goed hoe mensen met rugpijn denken. 'Mijn huisarts stuurt me naar de neuroloog, die verwijst mij naar de neurochirurg en dan wordt mijn pijn gegarandeerd weg-geopereerd'. Uit de grond van mijn hart: Ik zou willen dat het zo eenvoudig was. Maar helaas is het menselijk lichaam nog steeds niet helemaal maakbaar. Nog steeds kent het leven geheimen en problemen waarvoor geen oplossingen zijn. Regelmatig moet ik patiënten teleurstellen. Uit wereldwijd wetenschappelijk onderzoek blijkt dat één op de zeven mensen chronische rugpijn heeft en zal blijven houden. Dat heeft een evolutionaire oorzaak. Namelijk, toen de mens rechtop is gaan lopen, kwam nagenoeg het hele lichaamsgewicht op de onderste rugwervels terecht. Het gevolg is dat deze tussenwervelschijven en wervelgewrichten zeer zwaar worden belast, vooral als er sprake is van te weinig beweging of vervroegde slijtage.

In mijn derde blogartikel (“Waarom ik?”) leg ik uit dat de belangrijkste oorzaak van rugklachten genetisch bepaald is en dus in het DNA van de mens ligt. Daarnaast zijn er omstandigheden in het dagelijks leven die invloed lijken te hebben. Grappig genoeg treedt de slijtage die ik zojuist benoemde bijvoorbeeld minder snel op bij mensen die hun rug zwaar belasten. Zo krijg ik zelden een verhuizer of een bouwvakker op mijn spreekuur. Het overgrote deel van mijn patiënten heeft een zittend beroep. Blijkbaar versnelt een langdurige zithouding de slijtage van de wervelkolom juist wel.

De kernvraag is natuurlijk waarom sommige mensen met chronische rugpijn wel geopereerd worden en anderen niet. En u wil natuurlijk weten hoe een chirurg kan voorspellen bij wie een operatie succesvol zal zijn. Daarover is gelukkig wel veel bekend. Een belangrijke voorspellende factor is bijvoorbeeld het aantal afwijkingen dat de wervelkolom vertoont. Zie ik een gezonde rug met een duidelijke hernia op één plek, dan is de kans het grootst dat de been- en rugpijn zullen verminderen door een ingreep. Het allerslechtste scenario is als ik een rug zie waar meerdere tussenwervelschijven zijn versleten, het kanaal is vernauwd en de ruggewrichten door slijtage op meerdere niveaus zijn aangetast. In dat geval kan een operatie zelfs tot een verergering van de pijn leiden. Ook kan na afloop krachtverlies in een spier optreden, omdat de rug niet in staat is te herstellen. Tussen deze twee scenario’s in heb je wel meer dan 50 tinten grijs. Er is een schaal van problematiek en iedere keer dat ik een patiënt zie moet ik proberen te voorspellen hoe groot de kans is op de gewenste oplossing. Dat is het moeilijke en meest uitdagende van mijn vak: Geen twee ruggen zijn hetzelfde, geen twee zenuwen zijn hetzelfde en geen twee mensen zijn hetzelfde. Iedere rug vraagt om zijn eigen aanpak en heeft een eigen kans op succes.

In mijn spreekkamer zijn de verwachtingen van een eventuele operatie natuurlijk altijd torenhoog gespannen. Pijn is uitputtend en deprimerend en iedereen wil er voorgoed van af. Het is mijn taak om de klacht van de patiënt in relatie tot de anatomische problematiek op de foto’s zo duidelijk mogelijk uit te leggen. Vooral als ik besluit de patiënt niet te opereren in zijn belang. Het eerste spreekkamer gesprek is dan ook het allerbelangrijkste moment van de hele behandeling. Nee, helaas, de patiënt kan het niet altijd krijgen zoals hij het wil. Maar ik zal hem altijd proberen te helpen met wat hij nodig heeft. Daarvoor heb ik in beide klinieken waar ik nu werk fantastische collega's die alles weten van pijnstilling. Soms helpt het patiënten al om meer kennis over hun eigen wervelkolom te verwerven. Als je weet wat je klachten veroorzaakt en waar je aan toe bent, kun je leren de pijn te leren aanvaarden. Dat doet iedereen met zijn eigen copingmechanisme, zoals psychologen dat noemen. Ik zie vaak dat deze verwerkingsstijlen het leven met pijn draaglijker maken dan een eindeloos gevecht aan te gaan met pijn, ook al snap ik hoe moeilijk zo'n proces van aanvaarding is. Nee, je kunt nog steeds niet alles krijgen wat je hebben wil in de rugzorg. Maar soms helpt een goede communicatie tussen arts en patiënt om uit te komen bij wat je nodig hebt: een beter leven met dezelfde bestaande situatie.

Lees meer

15. Aan de grote klok

Internationale publicaties van de resultaten in de Bergman Clinics

Nieuwe bevindingen in mijn vakgebied

Mijn werk bij de Bergman Clinics heeft me vanaf het begin veel voldoening gegeven. De combinatie van hypermoderne technologie met betrokken aandacht voor de patiënt is voor iedereen plezierig. Vanaf het begin werkte ik hier met een destijds pas ontwikkelde navigatie-robot. Ik merkte meteen dat het een voortreffelijk middel was om preciezer en met minder kans op complicaties te opereren.

Ik wilde die bevindingen natuurlijk zo snel mogelijk binnen mijn vakgebied delen. In de medische wereld doe je dat door artikelen te publiceren in internationaal gerespecteerde tijdschriften. Alleen, waar moest ik de tijd vandaan halen om naast mijn drukke poli’s en operatie programma’s mijn voormalige patiënten na te bellen over de resultaten van hun behandeling en statistieken bij te houden met alle verkregen informatie?

Ineens bedacht ik dat de kleinzoon van onze buren, die als 16-jarige al eens was komen meekijken in de kliniek, altijd zulke slimme vragen stelde. Inmiddels was Victor Staartjes een briljante geneeskunde student aan de universiteit in Zürich geworden. Daar leerde hij de nieuwste inzichten op het gebied van data analyse en... statistiek! Ik belde hem of hij het interessant zou vinden met mijn gegevens aan de slag te gaan. Hij reageerde enthousiast. Eindeloos interviewde Victor oud-patiënten om te horen hoe het hen was vergaan. De conclusies verbaasden zelfs mij. Inmiddels hebben wij 5 artikelen gepubliceerd in vooraanstaande internationale tijdschriften op het gebied van de wervelkolom chirurgie en hebben wij voordrachten gegeven in landen als Italië, Amerika, China, Singapore en Taiwan.

Het blijkt dat wat wij de afgelopen jaren hebben gedaan in Naarden, door de rest van de wereld wordt beschouwd als innovatief en belangwekkend. Ik wil de belangrijkste conclusies graag met u delen, want daar gaat het om: dat dokters er steeds beter in slagen u van de pijn af te helpen! Ik zal proberen in lekentaal uit te leggen wat wij nu precies hebben ontdekt.

Zo gaat ons vak vooruit

Individuele artsen proberen voorzichtig nieuwe technieken uit, om de zorg te verbeteren. Daarin mag je nooit te optimistisch of roekeloos zijn, want patiënten zijn geen proefkonijnen. Je moet dus altijd secuur meten en beschrijven wat de resultaten zijn van je nieuwe methoden, zodat je op basis van het feitenmateriaal (het bewijs) conclusies kunt trekken. Die kan je tegenwoordig heel snel met de hele wereld delen. Bovengenoemde tijdschriften zijn dé media die er toe doen in ons vakgebied. Dokters uit de hele wereld kunnen zich nu laten inspireren door wat wij hebben bereikt in Naarden. Net zoals wij inspiratie putten uit hun onderzoeken en resultaten. met als doel u steeds beter van dienst te kunnen zijn. Als u het voorgaande niet in detail hebt kunnen volgen, hoop ik dat u die gedachte in elk geval meepikt.

Ik hoop dat het u ook opvalt hoe uniek het is dat een klein zelfstandig behandelcentrum een bijdrage levert aan de internationale wetenschappelijke literatuur. Bergman Clinics is geen groot academisch ziekenhuis, waar artsen hordes studenten opleiden. Victor en ik moesten hard werken in ons miniteam, maar wel in grote vrijheid en dus met snelle slagkracht. Geen bureaucratische rompslomp, geen eindeloos vergader over procedures en protocollen. Werken voor patiënten geeft, zoals ik al zei, veel voldoening. Een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van je vak en een inspirerende samenwerking met een vertegenwoordiger van een generatie die je straks opvolgt ook. Het is mooi deel uit te maken van de vooruitgang. Er volgen meer publicaties en we hebben nog veel plannen. Door ons werk van vandaag zullen Victor en zijn collega's uw kinderen straks nog veel beter behandelen.

Lees meer

14. Een goede dokter

Ontwikkelingen in de medische wereld

Geneeskunde of Geneeskunst?

Als kind vervloekte ik mijn vader wel eens. Hij was neuroloog en psychiater. Geen Maxi-Cosi-snowboard-ik-ben-net-zo-hip-als-mijn-kinderen vader, maar één die altijd druk was met zijn werk en de opvoeding grotendeels overliet aan 'ons moeder’, zoals we in Brabant zeiden. Voetballen deed ik alleen met mijn broers. Jongens willen door hun vader worden gezien en gewaardeerd. Maar nu ik zelf al jaren specialist ben, begrijp ik pas echt wat een goede dokter mijn vader moet zijn geweest. Nu voel ik diep respect voor de toewijding die hij aan de dag legde voor die grote rivaal van ons gezin: de geneeskunst.

Wij woonden in Veghel, waar mijn vader soms weekenden achter elkaar dienst had voor 3 ziekenhuizen. Nachtenlang reed hij van hospitaal naar hospitaal om dronken jongelui, die mét brommer, maar zonder helm tegen een boom waren aan geknald, weer op te lappen. Op zondag trok hij zijn kinderen na afloop van de mis nog even mee het ziekenhuis in, omdat hij zijn patiënten iedere dag wilde zien. Hij kende ze door en door en schreef geen Prozac voor als iemand alleen achterbleef na een scheiding of overlijden. Dan luisterde hij met aandacht en hield zo iemand gedurende een paar maanden extra in de gaten.

Op een dag zat een boer bij hem in de spreekkamer. Doodsbang en met een vertrokken gezicht. Boeren laten hun erf nooit in de steek, tenzij ze werkelijk vergaan van de pijn. Mijn vader begon niet meteen over de kwaal. Hij vroeg eerst rustig hoeveel koeien de boer had. 'Wel 35!' antwoordde de boer trots. Mijn vader schatte met gesloten ogen hoeveel hectaren grond hij dan moest bezitten. Het antwoord was net verkeerd, en dat was precies de bedoeling. De boer corrigeerde mijn vader snel en triomfantelijk. Mijn vader had de ongelijke machtsverhouding doorbroken. Nu de boer zijn zelfvertrouwen had hervonden was hij klaar voor het medisch onderzoek.

Een tijdje na het overlijden van mijn vader hoorde ik van een voormalige verpleegster, die met hem had samengewerkt, dat hij voor die tijd ongekend vooruitstrevende muziektherapieën heeft toegepast bij psychiatrische patiënten. Daar had hij nooit met ons over gesproken.

De professionele bezieling waarmee mijn vader en zijn generatiegenoten hun vak uitoefenden, had bijna iets religieus. Die bezieling had eeuwenoude wortels. In de oude eed van Hippocrates, de grondlegger van de westerse geneeskunde, werden goden aangeroepen en beloofden artsen hun privéleven op te offeren voor de geneeskunst. Hippocrates had groot respect voor de patiënt, vond het bieden van troost een medische plicht en stelde vooral dat een arts de patiënt nooit mag schaden.

Aan het begin van de 21^e eeuw lijkt die degelijke doktersmoraal soms te worden overschaduwd door allerlei nieuwe ontwikkelingen. Onze technische mogelijkheden zijn enorm uitgebreid. Zo opereer ik zelf minimaal invasief (door kleine buisjes waardoor ik kleinere wonden maak) en gebruik een navigatie robot die helpt om nauwkeuriger te werken. Er hebben ook ingrijpende wetenschappelijke revoluties plaatsgevonden. De ontdekking van het genoom bijvoorbeeld, zeg maar de anatomie van onze erfelijke informatie. Grote doorbraken op het gebied van het hersenonderzoek. En de subtiele verschuiving naar het zogenaamde enhancement, het verbeteren van een gezond lichaam naast het genezen van ziekten. Fascinerend allemaal, maar soms lijken die nieuwe technologieën de mens te willen terugbrengen tot een mechanisch systeem. Alsof wij auto’s zijn, waarvan je de onderdelen naar hartelust kunt vervangen of pimpen. Daarnaast zijn er nu dankzij de emancipatie veel meer vrouwelijke dokters en willen de mannelijke artsen meer tijd besteden aan hun privé leven.

Er is ook een zwaardere administratieve druk van overheid en verzekeraars aan artsen opgelegd. En patiënten zijn mondiger geworden. Ze halen volop informatie van het internet en stappen met klachten eerder naar een advocaat.

Ondanks en misschien wel juist vanwege al die duizelingwekkende veranderingen, moeten dokters van nu goed in de gaten houden dat het niet kil wordt in de spreekkamer. Overal lijkt tegenwoordig een pil voor. Toch verlangen veel patiënten naar dokters die oprechte belangstelling tonen voor hun lot en het menselijk contact daarbij niet schuwen.

In de nieuwe opleidingen wordt goede communicatie meegenomen als leerstof. Maar communiceren mag nooit een kunstje zijn. Het moet voortkomen uit gemeend inlevingsvermogen. Daarom gebruikte Hippocrates het woord geneeskunst. Dat omvat meer dan alleen technisch hoogstaande geneeskunde. Het vinden van de juiste balans tussen al deze elementen is misschien wel de belangrijkste uitdaging voor medici in 21^e eeuw.

Ik zou er alles voor over hebben om over deze zaken één keer een lang gesprek te kunnen voeren met mijn vader. Ik zou genieten van zijn eindeloze anekdotes en leren van de fouten die hij heeft gemaakt en de inzichten die hij heeft verworven. Misschien dat ik na mijn derde glas cognac de moed zou hebben om op te biechten wat ik niet kon toen hij nog leefde. Dat hij weliswaar niet precies de vader was, die ik als kind altijd had gewenst. Maar dat ik hem diep bewonder omdat hij een echt goede dokter was. En dat die bewondering soms verdacht veel op liefde lijkt. Vurig hopend dat hij die woorden na zijn vierde glas zou zijn vergeten. Want mannen van zijn generatie en sentiment, dat ging niet samen. Nu probeer ik zonder zijn steun een goede dokter in de 21^e eeuw te zijn. Betekenisvol voor de patiënten en voor een eigenwijs meisje van 10 jaar, dat nu al verdacht veel belangstelling heeft voor de medische wereld.

Lees meer

13. Over toeval, pech en de wetenschap

De kans op complicaties

Hoge verwachtingen en teleurstellingen

Gelukkig gebeurt het zelden. Dat een patiënt boos op mij is. Maar mensen die een arts verwijten maken, zijn altijd meteen réuze boos. Al vind ik het niet fijn, ik begrijp de woede van die patiënten vaak wel. Ze zien mijn verzorgde website, horen over de geavanceerde robot waar ik mee werk en kennen de succespercentages van de operaties die ik uitvoer. Natuurlijk zijn de verwachtingen dan hoog gespannen. Wanneer die niet uitkomen, vinden ze dat ik hen heb teleurgesteld.

Twee voorbeelden. Ik heb een keer besloten een patiënt niet te opereren, omdat deze zijn leefwijze niet kon veranderen. Maar die verandering was nodig om de kans op een succesvolle operatie te vergroten. De patiënt was hier kwaad over. Ook kreeg ik eens dreigende brieven van een advocaat, omdat een patiënt na de operatie last had van een vervelende complicatie. Al had ik van tevoren gewaarschuwd voor het risico op deze en nog veel ernstigere complicaties.

Piepkleine kans op complicaties, maar niet verwaarloosbaar

Als scholier had ik al een hekel aan wiskunde, toch moet ik het nu even over kansberekening hebben. Dat geeft inzicht in de aard van het probleem. De kans op complicaties na een neurochirurgische ingreep is piepklein, maar niet helemaal verwaarloosbaar. Tijdens een operatie ontknel ik zenuwen. Zenuwweefsel is - anders dan bijvoorbeeld spierweefsel of bloedvaten - moeilijk te herstellen als het eenmaal is beschadigd. Het kan zijn dat een zenuw al zo aangetast was vóór de operatie, (omdat het vast zat tussen de hernia en het gewrichtje in de rug) dat de pijn, ook als ik de zenuw meer ruimte geef, toch blijft. Operatie geslaagd, pijn niet over. Helaas kun je vooraf niet voorspellen of dit zal gebeuren. En als jij toevallig hoort bij de 5% patiënten die last houdt, of bij wie zelfs verslechtering optreedt, baal je natuurlijk enorm.

Bij een nekhernia kan er in het uiterste geval een dwarslaesie ontstaan. Of een dodelijke bloeding, maar ook een minder ingrijpende complicatie, zoals blijvende heesheid. Ik heb godzijdank nog nooit meegemaakt dat een patiënt invalide werd, maar blijvende heesheid komt bij 1 op de 100 patiënten voor. Al ben je nog zo professioneel, een toegewijde arts vindt zo'n negatieve uitkomst bijna net zo frustrerend als de patiënt zelf. Ik heb dit vak per slot van rekening gekozen om mensen te helpen. Als een patiënt mij een kaartje stuurt met de tekst: "Dankzij u heb ik mijn leven teruggekregen”, maakt dat mijn werk aangenaam en zinvol.

Voor een arts is het altijd een hele kunst om in het voorgesprek de juiste informatie te geven. Je wil niet dat alle patiënten zwaar gestrest de OK in gaan, omdat je ze om de oren hebt geslagen met onwaarschijnlijke doemscenario's. Maar je wil de risico's ook niet verhullen, want dan is de teleurstelling na een tegenvallend resultaat extra groot. Ik hoop uiteraard dat ik in deze blogs en in de spreekkamer de juiste balans heb weten te vinden. Toch verwachten veel patiënten, ondanks de eerlijke informatie die ik geef, een 100% succes garantie. Dat komt omdat de mens niet is geprogrammeerd om te berusten in het toeval. Michiel van Elk, psycholoog aan de Universiteit van Amsterdam, legt dat uit. "Toeval bestaat, maar het past gewoon niet in het menselijk hoofd. Je leeft er niet naar. En dat is maar goed ook, want je zou de deur niet meer uit komen. Het menselijk brein bouwt een model van de wereld waarin alle gebeurtenissen een oorzaak hebben. De basis daarvan ligt in de evolutie; het is een evolutionair voordeel om uit te gaan van oorzakelijke verbanden, om te denken dat waar rook is ook vuur moet zijn. Veronderstellen dat rook toeval is, kan de mens duur komen te staan." Hetzelfde geldt voor pijn. Om de vergelijking met vuur door te trekken: als uw hand geen pijn zou doen wanneer hij op de barbecue terecht kwam, zou u hem daar iets te lang kunnen laten liggen. Met alle gevolgen van dien.

De maakbaarheid van onze gezondheid

In de 21e eeuw leven we in een roes van maakbaarheid. We hebben rond het jaar 2000 de schepping zo ongeveer voorbijgestreefd en de natuurwetten overtroffen. U wil geen kind? Anticonceptie is overal verkrijgbaar. U wil wel een kind, maar kunt er geen krijgen? U kunt eicellen kopen bij een vrouw in Amerika en een draagmoeder in India inhuren. Uw uiterlijk bevalt u niet? Plattere oren, grotere borsten en minder rimpels zijn snel geregeld. En elke dag lezen we in de krant over verbluffende medische doorbraken die de eeuwige jeugd en gezondheid dichterbij brengen.

In zo'n wereld denk je al helemaal dat het toeval tot 0 gereduceerd is. 'Zé' kunnen tegenwoordig toch alles? Dat is niet zo. Het menselijk lichaam kent nog steeds grote geheimen en toeval bestaat. Pech en geluk zijn niet bedwongen. Maar op basis van de elke dag groeiende medische feitenkennis, kunnen we wel een kansberekening maken. Zo kennen we allemaal wel iemand die zijn hele leven heeft gerookt en toch heel vrolijk 100 werd. Wie hieruit concludeert dat er dus geen relatie bestaat tussen roken en longkanker heeft het mis. In 2012 werd 90% van de sterfte door longkanker bij mannen en 78% van de sterfte door longkanker bij vrouwen veroorzaakt door roken. Uw gezellige oudoom of buurvrouw die ondanks al die peuken stokoud werd, had gewoon hartstikke mazzel. Toeval bestaat.

Met de nodige feitenkennis en de kansberekening probeer ik een toevallige slechte uitkomst van een operatie zo veel mogelijk te voorkomen. En daar heb ik de patiënt bij nodig. Wij weten in sommige gevallen dat de kans op succes bij een bepaalde ingreep aanzienlijk groter is als er minder vet op de buik zit. Of als de botten in een betere conditie zijn. Dan vraag ik patiënten hun levensstijl te veranderen. Ik weet dat het een zwaar offer is om die knapperige chips of dat ontspannende sigaretje op te geven. Maar ik weet ook dat de kans op een complicatie fors vermindert als ik dat offer van ze vraag. Bovendien wordt hun algemene gezondheid er beter van, waardoor ze sneller zullen herstellen na een operatie. Soms vindt een patiënt het moeilijk om zijn leefstijl aan te passen en wordt hij boos op mij.

Ook weten mensen dat je in Amerika veel geld krijgt als de dokter fouten heeft gemaakt. Ik heb weleens mee gemaakt dat ik iemand eerlijk had gewaarschuwd voor lichte en ernstige complicaties, die na een operatie kunnen optreden. Hij kreeg relatief lichte bijverschijnselen, maar stuurde toch een advocaat op me af. Er moest gedokt worden.

Toeval bestaat

Het toeval bestaat. En hoe kleiner de kans op pech, hoe kleiner ons vermogen om deze pech te verdragen. Wie een dodelijke ziekte als kanker heeft, neemt de meest gruwelijke bijwerkingen van chemokuren vaak op de koop toe. Je calculeert in dat je je haar gaat verliezen, misselijk wordt, doodmoe zult zijn, pijnlijke handen en voeten krijgt, enzovoort. Maar je wil zo lang mogelijk van het leven genieten en ondergaat de ellende voor het hogere doel.

Ook in de wervelkolomchirurgie moet heel soms een prijs worden betaald, om het hogere doel, de sterke vermindering van pijn, te bereiken. Het goede nieuws is dat die prijs door heel weinig patiënten hoeft te worden betaald. Daarentegen we moeten realistisch blijven. Wederzijds respect en vertrouwen, oprechtheid en de bereidheid om open over oplossingen te praten zijn belangrijk in het herstel van de schade. Ik heb best een dikke huid. Maar teveel verwijten aan artsen hebben als gevolg dat andere patiënten zullen lijden onder de nog ingrijpender voorzorgsmaatregelen die ik zal moeten treffen, zoals iedereen de stuipen op het lijf jagen met doodenge verhalen.

De psycholoog zegt: we zouden de deur niet meer uitgaan als we rekening hielden met wat er allemaal op een dag mis kan gaan. Als arts zeg ik: wat een prachtvak mag ik uitoefenen dat ik zoveel mensen al jaren van hun deprimerende pijn af help.

PS: Dat deze blog over pech gaat is geen toeval. Het is mijn 13e column en ik heb hem op een vrijdag geschreven.

Lees meer

12. Onder zeil

Een interview met anesthesist Lucas Brozek

Patiënten maken zich zorgen om de narcose

Tijdens het spreekuur merk ik dat een groot deel van de patiënten zich zorgen maakt over de narcose. Omdat het succes van een operatie niet alleen afhangt van mij, maar van het hele team waarmee we de patiëntenzorg op ons nemen, vond ik het belangrijk om in deze blog eens met mijn collega anesthesist Lucas Brozek te praten over de narcose.

1. Hoeveel procent van de patiënten zijn bang voor narcose?

Zo’n 50 % van de patiënten hebben angst voor anesthesie.

2. Is die angst terecht?

Die angst is volstrekt onterecht want narcose is vandaag de dag zeer veilig. Er wordt nergens zo goed op iemand gelet als tijdens een narcose op een operatiekamer. Namelijk, alle belangrijke vitale parameters zoals bloeddruk, hartslag, zuurstofhoeveelheid in bloed, pulsaties aan de vingers en longventilatie worden continu geregistreerd en bij de kleinste afwijkingen gecorrigeerd. Ik denk dat thuis slapen met een flinke borrel op stukken gevaarlijker is dan een narcose.

3. Wat kunnen mensen zelf doen om hun angst te verminderen?

Als iemand erg nerveus is dan mag hij of zij altijd een slaaptabletje innemen voor de nacht voorafgaand aan de operatie. Bij extreem angstige mensen geven wij vaak een kalmerend tabletje bij aankomst in onze kliniek.

4. Er is de laatste tijd steeds meer bekend over de kalmerende en helende effecten van muziek. Maken ze bij de kliniek daar wel eens gebruik van? Zo nee, mogen mensen zelf hun eigen muziek meenemen op hun iPod of telefoon?

Wij maken vooralsnog geen gebruik van muziek, maar iedereen mag zijn of haar eigen muziek op iPod of telefoon meenemen en dat mag van alles zijn: van walvisgeluiden tot hardrock en van Bach tot stromende bergbeek-geluiden. Wel zelf een koptelefoontje meenemen!

5. Hoe vaak gaat het mis?

Niet vaak en als het misgaat dan komt het vrijwel altijd doordat een patiënt heel oud en/of ziek is. Vroeger, en dan heb ik het over de vorige eeuw, in de jaren 60, gingen weleens dingen fout doordat de apparatuur en de bewaking nog erg primitief waren. Dat is in de laatste 50 jaar enorm verbeterd tot een bijna 100 % veiligheid. Het is vergelijkbaar met de luchtvaart. Vijftig jaar geleden gebeurden er nogal wat luchtvaart ongevallen maar nu is dat nog zeldzaam.

6. Kan er blijvende schade ontstaan na een narcose?

Als er iets mis zou gaan dan kan het zeker. Dat is dus ook in de vorige eeuw weleens gebeurd, maar nu is de kans nihil.

7. Wat gebeurt er eigenlijk als je onder narcose gaat?

Je gaat in een heel diepe slaap, je spieren worden door medicamenten verslapt en de ademhaling wordt door een beademingsmachine overgenomen. De diepe slaap wordt gedurende de hele operatie voortgezet door continue toediening van slaapmedicijnen.

8. Ga je raar dromen van de narcose?

Meestal worden geen dromen waargenomen, omdat de slaap zo diep is. Soms horen wij van patiënten dat zij iets gedroomd hebben, maar ik denk dat dat tijdens het langzaam wakker worden gebeurt.

9. Worden mensen wel eens wakker tijdens de narcose?

Dat gebeurt helaas heel af en toe door een bepaalde anesthesie-techniek of doordat men vergeet het slaapmiddel continu aan te zetten. Bij ons gebruiken wij een anesthesie techniek waarbij wakker worden tijdens operatie vrijwel is uitgesloten. Die techniek houdt in dat u in slaap gehouden wordt door middel van een nauwkeurig gedoseerd dampvormig slaapmiddel dat continu aan de inademing-lucht wordt toegediend.

10. Kun je ook lokaal verdoofd worden?

Bij sommige ingrepen kan dat zeker, bijvoorbeeld een voetoperatie of een handoperatie. Ook kan selectief enkel het hele onderlichaam verdoofd worden door middel van een ruggenprik. Tijdens uw rug- of nekoperatie krijgt u, zoals dat heet, algehele narcose. Dat wil zeggen, u bent in een diepe slaap, u ligt helemaal stil en u merkt niets.

11. Is lachgas echt leuk?

Lachgas is bij inademing heel even leuk, het geeft een zeer kort vrolijk gevoel. Maar te lang inademen van lachgas is gevaarlijk omdat er dan te weinig zuurstof in het bloed komt. Daarom wordt het op de operatiekamer altijd samen met zuurstof gegeven.

12. Ben je misselijk na de narcose?

Je kunt misselijk worden, maar dat is meestal het geval na operaties aan de buik. En misselijkheid na de operatie wordt veelal veroorzaakt door morfine dat na de operatie tegen de wondpijn wordt gegeven.

13. Waarom is het leuk om anesthesist te zijn?

Het is erg leuk om anesthesist te zijn, omdat wij een dynamisch vak hebben met heel veel aspecten, zowel technisch als sociaal. Wij begeleiden patiënten door de hele operatieve periode, doen vooraf inschatting van de risico’s, zorgen voor goede pijnbestrijding en anticiperen op onverwachte dingen.

Sinds een aantal jaar werk ik alleen in de Bergman Clinics. Dat zie ik als een groot voordeel, want ik kan me nu geheel focussen op de gebruikelijke operaties hier.

14. Blijft u er de hele tijd bij tijdens de operatie?

Wij hebben in Nederland een flexibel twee tafel systeem. Dat houdt in dat de anesthesist op 2 operatiekamers tegelijk de anesthesie verzorgt, daarom kan hij zelf niet continu bij de operatie aanwezig zijn. Echter er is altijd een anesthesie assistent, een speciaal hiervoor opgeleide verpleegkundige, die continu de anesthesist bijstaat en bij de patiënt blijft. Het is vergelijkbaar met de luchtvaart: er is een gezagvoerder (anesthesist) en een co-piloot (anesthesie assistent).

15. Bent u zelf wel eens onder narcose geweest en hoe vond u het?

Ja zeker en ik vond het heerlijk. Wat ik wel naar vond, dat was het nuchter zijn vooraf aan de operatie. Ik miste erg mijn lekker ontbijtje.

Ik eet elke dag zelf in het restaurant en ik kan u verzekeren dat de eerste maaltijd, als u weer bij bewustzijn bent, u dan ook extra goed zal smaken. Heel veel dank Lucas voor je duidelijke antwoorden!

Lees meer

11. De Grote Rug Quiz voor de mondige patient

Test uw rugkennis

Hoeveel weet u op het gebied van de rug en de wervelkolom?

Patiënten zijn, sinds de grote bloei van het internet, steeds mondiger geworden. Ze doen research vóór ze bij de dokter aankloppen, stellen moeilijkere vragen in de spreekkamer en slikken niet elk advies voor zoete koek.

Sommige artsen klagen daarover, in onze kliniek juichen we het toe. We houden van nieuwsgierige en betrokken mensen. Sterker nog, ik daag u bij deze uit om uw kennis op het gebied van de rug en de wervelkolom grondig te testen. We spelen een quiz, en na afloop ontdekt u of u nog iets bij te spijkeren hebt. Voor de echte helden: probeer het eens zonder te googlen! Daar gaan we:

Vragen

1. Hoeveel ruggenwervels heeft een mens?

1. 17
2. 20
3. 24
4. 28

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is C. Een mens heeft 7 nekwervels, 12 borstwervels en 5 lendenwervels.

2. Hoeveel weken moet je plat liggen na een hernia-operatie?

1. 0 weken
2. 1 week
3. 3 weken
4. 6 weken

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is A. Plat liggen is erg ouderwets en het verslechtert je spiercorset. Juist zo veel mogelijk bewegen, maar wel op geleide van wat je kunt. Dat is het meest verstandig (lees blog nummer 8!).

3. Welk weefsel zit niet in het wervelkanaal?

1. Beenzenuw
2. Bloed
3. Ruggenmerg
4. Hersenvocht
5. Spier

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is E.

4. Hoe ligt u tijdens een hernia-operatie op de operatietafel?

1. Op uw zij
2. Op uw buik
3. Op uw rug
4. Salaamhouding

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is D. De salaamhouding ziet er als volgt uit:

  

5. Wie beslist of een hernia geopereerd moet worden?

1. De huisarts
2. De neuroloog
3. De patiënt
4. De neurochirurg

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is C. Wanneer u bij de huisarts bent met rug- en beenpijn, of nek- en armpijn, kan hij of zij u doorsturen naar de neuroloog voor verder neurologisch onderzoek, een diagnose en eventueel een MRI. Als de diagnose hernia gesteld is kan de neuroloog u verwijzen naar de neurochirurg wanneer de rug- een beenpijn heftig is en geen natuurlijke verbetering optreedt. De neurochirurg kan vervolgens een operatie voorstellen, maar u bepaalt altijd zelf of u, na alle uitleg over de ins en outs van zo’n operatie, de voorgestelde operatie wil ondergaan.

6. Wanneer vond de eerste hernia operatie plaats en door wie werd die uitgevoerd?

1. 430 (v.Chr.), door Hippocrates
2. 1864, door Ernest Lasègue
3. 1933, door Mixter and Barr
4. 1977, door Gazi Yasargil

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is C.

  Hippocrates was een griekse arts. Hij wordt beschouwd als de grondlegger, de 'vader' van de westerse geneeskunde, omdat hij als eerste natuurlijke- in plaats van bovennatuurlijke oorzaken voor ziekten zag. Elke aanstaande arts in Nederland legt de ‘Eed van Hippocrates' af ,voordat hij mag praktiseren. Hippocrates heeft veel ziektebeelden en symptomen beschreven waaronder ook het fenomeen ischias: uitstralende beenpijn.

  Ernest Lasegue beschreef een manoeuvre om een beknelde beenzenuw aan te tonen. Tot op de dag van vandaag wordt deze test tijdens het neurologisch onderzoek uitgevoerd.

  Mixter en Barr waren 2 engelse chirurgen die de hernia-operatie voor het eerst hebben uitgevoerd in 1933. Zij hebben hun operatie en bevindingen voor het eerst gepresenteerd tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van ‘the New England Surgical Society in 1933’ in Londen.

  Gazi Yasargil is een turkse medische wetenschapper en neurochirurg. Hij wordt, tesamen met Harvey Cushing, beschouwd als een van de twee grootste neurochirurgen uit de 20e eeuw. Hij was de grondlegger van de micro-neurochirurgie en hij is de eerste neurochirurg die al vanaf 1967 hernia’s opereerde met behulp van een microscoop

7. Uw hernia is geopereerd. Waar lijkt het weefsel op dat de chirurg heeft verwijderd?

1. Kauwgom
2. Pees
3. Kraakbeen
4. Slijm

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is A.

8. Hoe ontstaat een hernia?

1. Ongeval
2. Tillen
3. Spontaan
4. Erfelijke aanleg
5. Alle antwoorden zijn goed

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is E. De aanleiding voor het ontstaan van een hernia kan zijn: tillen, een ongeval of een andere verkeerde beweging. Maar de hernia zal zich alleen manifesteren bij mensen die een erfelijke aanleg hebben voor een slechte tussenwervelschijf. Het DNA bepaalt dus of zo'n trauma zal leiden tot een hernia.

9. Welke dier loopt het grootste gevaar om een hernia krijgen?

1. Giraf
2. Hamster
3. Hond
4. Aap

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is C.

  Hernia’s komen van alle dieren bij honden het meeste voor en dan vooral bij teckels, maar ook vaker bij de Doberman, Franse bulldog, Shih tzu, en de Labrador Retriever. Bij katten zelden en een enkele keer bij apen: Coll. Dick van Zuylen, dieren-orthopeed in Amsterdam (MCD) heeft een keer een chimpansee in Artis succesvol geopereerd aan een rughernia.

10. Wat is géén rugoperatie?

1. Discectomie
2. Craniotomie
3. Spondylodese
4. Laminectomie

• Klik hier voor het antwoord

  Het juiste antwoord is B.

  Discectomie is een hernia-operatie, craniotomie is een hersenoperatie, spondylodese is een rugoperatie, waarbij twee of meerdere wervels aan elkaar worden vastgeschroefd (zie: aandoeningen- instabiele wervelkolom, in het menu van deze website). Laminectomie is een rugoperatie, waarbij het achterste deel van de ruggenwervel wordt verwijderd om om het wervelkanaal met de beenzenuwen erin meer ruimte te geven (lees blog nummer 9!).

Uitslagen

En… Viel het reuze mee of hebt u geen flauw idee wat u ervan hebt gebakken? Snel naar de uitslagen en ontdek wat voor rugpatiënt u bent!

1 t/m 3 antwoorden goed

Niks aan de hand. Lekker uit handen geven, die rugkennis, gelukkig hebben wij bij er wel verstand van!

4 t/m 6 antwoorden goed

Goed opletten in de spreekkamer. Neem gerust een vertrouweling mee, die is van harte welkom en twee onthouden meer dan één.

7 t/m 9 antwoorden goed

U bent een gediplomeerde patiënt, wij staan klaar voor al uw kritische vragen.

10 antwoorden goed

We zien uw sollicitatiebrief graag zo snel mogelijk tegemoet!

Lees meer

Artikel 1

Tijdschrift: Neurosurgical Focus, mei 2017

Titel: Revisions for screw malposition and clinical outcomes after robot-guided lumbar fusion for spondylolisthesis

Onderzoeksresultaat: Als de chirurg bij patiënten met een afgeschoven ruggenwervel tijdens de operatie gebruik maakt van een navigatie-robot, is de kans op zenuwschade aanzienlijk minder. Dat komt doordat de robot de richting van de schroeven nauwkeuriger bepaalt dan wanneer de chirurg dit uit de vrije hand doet. Zelfs als de chirurg zeer ervaren is.

Lees het volledige artikel

Lees meer

Artikel 2

Tijdschrift: World neurosurgery, november 2017

Titel: Effectiveness of a decision-making protocol for the surgical treatment of lumbar stenosis with Grade 1 degenerative spondylolisthesis

Onderzoeksresultaat: Sommige patiënten hebben naast een vernauwd wervelkanaal ook nog een lichte verschuiving van een ruggenwervel, waardoor het wervelkanaal met de beenzenuwen extra wordt afgekneld. Bij sommige van deze patiënten volstaat een relatief eenvoudige ontknellings- of decompressie operatie. Bij anderen moeten na de decompressie de wervels ook nog worden vastgezet. Dit artikel geeft een eenvoudige handleiding om de juiste patiënten voor de juiste ingreep te selecteren, zodat niemand onnodig een uitgebreide schroef-operatie hoeft te ondergaan.

Lees het volledige artikel

Lees meer

Artikel 3

Tijdschrift: The Spine Journal, september 2017

Titel: Identifying subsets of patients with single-level degenerative disc disease for lumbar fusion: the value of prognostic tests in surgical decision making

Onderzoeksresultaat: Dit artikel presenteert een test die chirurgen bij patiënten met een ernstig versleten tussenwervelschijf kunnen uitvoeren om het juiste type patient te selecteren voor een zogenaamde fusie-operatie. Dankzij de voorspellende waarde van de test worden alleen patiënten geopereerd van wie we weten dat ze vooruit zullen gaan. En wordt voorkomen dat anderen onnodige risico's en frustraties oplopen tijdens een behandeling die voor hen niet geschikt is.

Lees het volledige artikel

Lees meer

Artikel 4

Tijdschrift: World Neurosurgery, november 2017

Titel: Recurrent Lumbar Disc Herniation After Tubular Microdiscectomy: Analysis of Learning Curve Progression

Onderzoeksresultaat: ‘Higher volume, better outcome’. Zelfs al heb je als chirurg al heel vaak een bepaald type operatie gedaan, als je nog meer focust word je er, zelfs al ben je al ver gevorderd in je loopbaan, nog beter en nog sneller in.

Lees het volledige artikel

Lees meer

Artikel 5

Tijdschrift: International Orthopedics, januari 2017

Titel: Minimally invasive transaxial lumbosacral interbody fusion: a ten year single-centre experience

Onderzoeksresultaat: We onderzochten de operatie resultaten van onze patiënten die problemen hadden met de tussenwervelschijf na 10 jaar. Wij opereerden minimaal invasief, dat betekent met een kleinere wond. We vergeleken onze resultaten met die van patiënten die traditionele operaties (grotere wond) hadden ondergaan. Conclusie: de resultaten van minimaal invasieve operaties zijn even goed, maar de nadelige effecten die elke ingreep met zich meebrengt (je maakt immers een rugwond) zijn kleiner bij minimaal invasieve operaties. Er is dan sprake van minder bloedverlies, minder kans op infecties en de revalidatietijd is korter.

Lees het volledige artikel

Lees meer

10. Sherlock Holmes en dr. Watson

Opsporen van de oorzaak van pijn

Een lastig onderdeel van neurochirurgie

Eén van de moeilijkste dingen in mijn vak is niet het opereren zelf, maar het opsporen van de oorzaak van pijn. Een patiënt komt bij mij met een klacht. Ik probeer dan door middel van vragen en neurologisch onderzoek precies te ontdekken waar de aard van de pijn zit. Maar zelfs met behulp van MRI-scan’s kan het moeilijk zijn om exact te zien welke zenuw op welke plek de grootste boosdoener is.

Samenwerking met de pijnanesthesist

Bijvoorbeeld in het geval van een dubbele hernia. Op de scan zie je in zo'n geval twee hernia’s aan dezelfde kant, maar welke veroorzaakt nu de beenpijn? Hier kan alleen teamwork uitkomst bieden. Mijn bondgenoot in deze opsporingszaken is pijnanesthesist dr. Poell. Als een soort Sherlock Holmes en dr. Watson speuren wij samen naar de schuldige hernia. Eén van de twee veroorzaakt de meeste pijn. Het is namelijk zo dat de meeste hernia’s geen pijn geven, dus die moet ik zeker niet opereren.

Onze methode is simpel. Onze pijnanesthesist geeft een verdovende injectie op de verdachte plek in de rug. Wanneer de pijn wordt uitgeschakeld weet ik precies dat ik op die plek moet opereren, want daar lag dus de oorzaak. Als we geluk hebben detecteert de pijnanesthesist de beenpijn al bij de eerste poging, maar soms zijn een paar injecties nodig om de juiste beenzenuw tijdelijk uit te schakelen. Deze verdoving werkt kort, namelijk een half uur tot een dag. Lang genoeg voor de patiënt om duidelijke verlichting te ervaren en voor mij om te bepalen waar ik precies moet opereren.

Ook in andere situaties werkt deze detectiemethode voortreffelijk. Je kunt een verdoving ook uitproberen op een spier of in een gewrichtspleet. Telkens wanneer de patiënt na een verdoving van zijn pijn af is, hebben wij de oorzaak blootgelegd. Van deze opsporingsmethode maak ik iedere week wel een aantal keren gebruik. Het is dan ook heel fijn dat dr. Poell in hetzelfde gebouw werkt als ik en dat we het goed met elkaar kunnen vinden.

Doet zo'n injectie pijn?

Tenslotte wilt u natuurlijk weten hoeveel pijn die prik zelf doet en of deze gevaarlijk is. Het grappige is dat patiënten vaak wel om een operatie vragen maar absoluut geen prik willen. Waarschijnlijk als gevolg van angsten die zijn ontstaan tijdens de vaccinaties in de kindertijd. De herinnering daaraan lijkt mijn de meeste volwassenen nog vers in het geheugen te liggen en roept enorme weerstand op. Gelukkig kan ik eerlijk zeggen dat de pijnanesthesist met zeer dunne naalden werkt, een vriendelijke en geduldige man is, maar vooral kundig en ervaren is en dat de pijn van de verdoving in het overgrote deel van de gevallen enorm meevalt.

Bovendien is het voor een goede zaak: als Sherlock en Watson de misdadiger hebben aangewezen, is het begin van de oplossing gevonden. Daarna is het aan u om te bepalen of u inderdaad geopereerd wilt worden. En de verlichting die de operatie brengt, duurt gelukkig heel wat langer dan een paar uur. Overigens zijn er ook vormen van pijn die niet door een operatie kunnen worden verholpen en in heel veel van die gevallen heeft de pijnanesthesist dan nog behandelingen achter de hand om u toch van uw pijn af te helpen.

Lees meer

9. De duimschroeven worden aangedraaid

Een lumbale kanaalstenose

Kanaalvernauwing door toenemende beknelling van de zenuwen

Ongeveer 1 op de 5 patiënten die ik opereer, heeft last van een kanaalvernauwing in de onderrug, een zogenaamde lumbale kanaalstenose. Deze aandoening is minder bekend dan de hernia, maar geeft ook vervelende klachten. Patiënten hebben niet alleen rug- en beenpijn, maar ook mobiliteitsproblemen. Een lang stuk lopen wordt een lijdensweg.

Ik kan vrij eenvoudig uitleggen hoe deze klachten ontstaan. U kent de uitdrukking iemand de duimschroeven aandraaien. De duimschroef was ooit een gruwelijk martelwerktuig dat werd gebruikt om gevangenen een verklaring af te dwingen. De duim werd in een apparaat geplaatst, en naarmate hij meer bekneld raakte, ontstond meer pijn. Dat kwam omdat de zenuwen in die duim steeds meer bekneld raakten. Ongetwijfeld hadden de slachtoffers die deze foltering lang moesten ondergaan, ook nadat hun duim al was bevrijd, nog een tijd last van pijn. Een kanaalvernauwing in de onderrug ontstaat ook door toenemende beknelling van de zenuwen. Het is dankzij een operatie mogelijk deze snel te bevrijden. Afhankelijk van de vraag hoe lang en intens de beknelling was, zal het herstel intreden.

Hoe ontstaat een vernauwing van het wervelkanaal?

Er zijn patiënten die bij de geboorte al een vernauwd wervelkanaal hebben. Maar eigenlijk treedt dit verschijnsel op bij veel mensen die ouder worden. Met de leeftijd verandert ons lichaam. Sommige mensen krijgen met de jaren een dikkere neus, bij anderen groeien de oren. Er zijn ook mensen bij wie in de loop van het leven het bindweefsel en de gewrichtjes in het kanaal dat de beenzenuwen omgeeft in volume toenemen. Een neus heeft genoeg ruimte om uit te dijen. Zenuwen in het wervelkanaal kunnen geen kant op en worden samengedrukt. Net als bij duimschroeven die door een beul werden aangedraaid, voelen patiënten steeds meer pijn. Die treedt eerst op tijdens het lopen.

Wat zijn de klachten van een kanaalvernauwing?

Het verschil met een hernia is, dat daarbij de rug- een beenklachten meestal acuut ontstaan. Hier gebeurt het veel langzamer en geleidelijk. U merkt dat u na verloop van tijd steeds kortere afstanden kunt lopen. Eén of beide benen gaan tijdens het lopen pijn doen: u kunt een krampgevoel krijgen in de beenspieren of de benen voelen zwaar aan. De benen kunnen ook gaan tintelen en branderig aanvoelen, zo erg dat u op een gegeven moment wilt stil houden om de pijn te laten zakken. Uw lichaam is vaak slimmer dan u denkt: u buigt spontaan voorover en merkt dat deze houding verlichting brengt. De duimschroef komt namelijk iets losser te zitten. Daarom kunt u vaak wel blijven fietsen. Doordat u dan ook wat voorover neigt, komt er iets meer ruimte op de plaats van de beknelling in het kanaal. En als u in supermarkt voorover steunt op het winkelwagentje, hebt ook u ook minder last.

Hoe kan een kanaalvernauwing worden verholpen?

Als de klachten u invalideren en alle andere middelen, zoals pijnstillers of fysiotherapie niet meer helpen, kan een bezoek aan de neuroloog uitkomst bieden. De duimschroef is vaak goed te zien op een MRI. Als de klachten zo ernstig zijn dat u er ongelukkig van wordt, kan een decompressie-operatie vaak uitkomst bieden (zie kanaalvernauwing in de onderrug) en zal de neuroloog in overleg met u een verwijzing geven naar de neurochirurg.

Interarcuaire decompressie of hemi-laminectomie

Een Nederlandse pionier in ons vak, professor Verbiest, die zijn hele leven in Utrecht woonde en werkte heeft in 1973 voor het eerst uitgebreid over deze afwijking gepubliceerd en tevens een behandeling bedacht. Deze operatie is inmiddels in de hele wereld bekend en wordt ook overal uitgevoerd. Wij noemen het een interarcuaire decompressie of hemi-laminectomie, maar dat zal u een zorg zijn. U wilt weten of het helpt. Het goede nieuws is dat ongeveer 80% van de patiënten na de operatie weer beduidend langere stukken kan lopen zonder de invaliderende beenpijn. Maar de andere 20% zal helaas moeten accepteren dat de zenuw zodanig beschadigd is geraakt door de beknelling, dat een volledig herstel niet mogelijk is.

Natuurlijk laat ik u dan niet in de steek. In dat geval zorg ik dat u in gesprek komt met onze voortreffelijke pijnartsen, die een heleboel mogelijkheden hebben om de restpijn beheersbaar te maken. Al met al is de kans op het verminderen van het zeer frustrerende lijden dat deze aandoening teweeg brengt groot en is het een enorme opluchting om weer lekker met de hond te kunnen wandelen of te voet de boodschappen te doen. De duimschroeven mogen los, en u voelt zich niet meer gevangen.

Bron foto: worthpoint.com

Lees meer

8. The morning after

De post-operatieve periode

Wat gebeurt er na de operatie?

U heeft besloten tot een operatie. U heeft uw kiezen op elkaar gezet en u heeft de angst voor de narcose en mogelijke complicaties overwonnen. U heeft uzelf overgegeven aan de handen van de chirurg. Dan wordt u een beetje onwennig wakker in een comfortabel bed in een mooie kamer. Het is de 'morning after', de dag na de ingreep. Wat nu?

Heel langzaam observeert u hoe uw lichaam aanvoelt. Heb ik nog steeds last van mijn been? Voel ik mijn wond, hoe stijf ben ik? Langzaam probeert u in beweging te komen. U vraagt uzelf af of uw verwachtingen te hoog gespannen waren. Treedt de verwachte verlichting onmiddellijk op of moet u daar nog lang op wachten? Dit is het begin van uw leven na de operatie.

Het spreekt vanzelf dat ik zelf meteen naar u toe kom om verslag te doen van de operatie en te vragen hoe u zich voelt. Daarnaast ben ik er trots op te mogen samenwerken met een fantastisch team dat u in de post-operatieve periode zeer goed zal begeleiden. Wij begrijpen uw onzekerheden als geen ander en wij willen u zo snel en zo goed mogelijk weer op de been krijgen. Zonder te forceren. U zult vertroeteld worden door onze verpleegkundigen die precies weten waar ze op moeten letten om een goed beeld te krijgen van de situatie. Uiteraard staat het u vrij om hen alle vragen te blijven stellen die door uw hoofd spelen. Al heel vlug daarna komt er een fysiotherapeut bij u langs. Niet zozeer om de rug- of halsspieren te gaan trainen, want u hebt een verse wond in de rug of hals, dus die moet u voorlopig even ontzien. De fysio is er om u te helpen in beweging te komen. Ongeveer 2 uur na de operatie mag u al voorzichtig gaan zitten. Als dat goed gaat kunt u een rondje lopen door de kamer of over de gang. U krijgt ook meteen tips om straks thuis te kunnen bukken, traplopen en zitten op een manier waarmee u pijn vermindert en de genezing bevordert. De wond heeft er gemiddeld 3 weken voor nodig om te helen. Belangrijke factoren daarbij zijn uw basisconditie, uw leeftijd en de vraag of u nog andere kwalen hebt, zoals bijvoorbeeld suikerziekte of artrose.

Drie gouden regels

Ik deel graag mijn drie gouden regels voor de hele post-operatieve periode met u:

1. U mag alles doen;
2. U moet goed naar uw lichaam luisteren;
3. Neem gas terug als u te moe wordt of te veel pijn voelt.

Wanneer u voelt dat u er toe in staat bent, is het altijd mogelijk om thuis te beginnen met wandelen en fietsen. Zodra de wond dicht is en het korstje verdwenen, mag u zelfs gaan zwemmen. Nog steeds neemt u daarbij de gouden regels in acht. Ga geen heel onnatuurlijke bewegingen maken die u anders ook nooit uitvoert. Dit is niet het moment om voor het eerst met turnen of yoga te beginnen. De rugspieren of halsspieren, afhankelijk van het type operatie, hebben een flinke opdonder gekregen en hebben in het begin rust nodig om te herstellen. Maar wekenlang op een houten plank liggen, wat vroeger het devies was, is echt uit de tijd. Wanneer u toch bewegingsangst hebt, kunt u altijd terugvallen op een fysiotherapeut, zodat u kunt mobiliseren onder begeleiding. Het is heel belangrijk om na de operatie weer langzaam aan uw conditie te gaan werken. Als u voldoende vertrouwen hebt, kunt u dat ook alleen doen. Na 2 weken meldt u zich bij de huisarts. Deze zal de wond bekijken en de hechting verwijderen. Ook ik bel u na 2 weken op. Indien u op Terschelling woont, of in Zeeland, hoeft u gelukkig niet helemaal naar Park Medisch Centrum te reizen voor dat evaluatie moment. In het overgrote deel van de gevallen gaat het dan zoetjes aan bergopwaarts met de rug of nek. Blijf dan vooral de 3 gouden regels naleven. Als er zich probleem voordoet, ook voordat de 2 weken om zijn, bent u altijd welkom om langs te komen. Als er zich andere klachten voordoen die niet direct met de operatie te maken hebben, is het handig eerst bij uw huisarts langs te gaan. Uw huisarts kan mij overigens op elk moment van de dag of nacht bellen om te overleggen. Ter geruststelling: ik slaap nog steeds goed! Slechts 10% van de mensen ervaart niet meteen een duidelijke verlichting na de behandeling. En van die 10 % verminderen de klachten meestal in de loop van de tijd alsnog.

Wanneer kunt u weer opgelucht ademhalen?

Het overgrote deel van de patiënten voelt zich zoals gezegd wel meteen een stuk beter na de operatie. De been- of armpijn is namelijk grotendeels weg. Toch kan de been- of armzenuw na een aantal dagen of een week weer opspelen. Schrik dan niet. Dit zakt over het algemeen vanzelf. De zenuw heeft een tijdje klem gezeten als gevolg van de inmiddels verwijderde uitstulping. Daarom kan deze zich tijdelijk onvoorspelbaar gedragen.

Heel vaak is de uitstralende pijn direct na de operatie grotendeels verdwenen, maar bestaan er nog dove gevoelens of tintelingen in arm of been. Ook die verdwijnen later bij de overgrote meerderheid van de patiënten. Meestal is het een kwestie van geduld.

Werkhervatting

Het blijkt dat na een rugoperatie de rugspieren 3 tot 6 maanden nodig hebben om weer volledig op trekkracht te komen. Zware lichamelijke arbeid of zeer intensieve fysiotherapie met het trainen van rugspieren is dan ook sterk af te raden. Het moment van werkhervatting hangt dus vooral af van de aard van uw baan en de conditie van uw lichaam. Het is aan te raden om dit met uw bedrijfsarts af te stemmen. En opnieuw geldt: ook bij werkhervatting moet u de gouden regels in acht nemen.

Wat kunt u zelf doen om het proces te bevorderen?

De adviezen uit mijn andere blogs gelden in sterke mate bij het genezingsproces: bij voorkeur niet roken. Dat schaadt het hele organisme, en het heeft ook een negatieve invloed op de wervels en de tussenwervelschijven (lees hierover meer in blog 1: 'Rugklachten en roken'). Eet gezond, dat bevordert het hele fysieke apparaat (lees hierover meer in blog 2: 'Rugpijn en overgewicht'). En met een lekker wijntje op de bank luisteren naar uw favoriete muziek of een mooi boek lezen om heerlijk te ontspannen is altijd goed. Hoe beter u zich voelt, hoe meer uw lichaam zijn best kan doen voor u.

Lees meer

7. “Waarom ik?”

De maakbaarheid van onze gezondheid

In hoeverre is ons welzijn beïnvloedbaar?

De maakbaarheid van onze gezondheid is steeds vaker een thema in de media. Elke dag lezen we in kranten en tijdschriften wat we wel en niet moeten eten, hoe we moeten bewegen en hoeveel slaap we nodig hebben om eeuwig jong, fit en gezond te blijven. En die adviezen veranderen om de paar jaar ook nog eens:

• U moet rode wijn drinken
• U mag geen wijn drinken
• U moet groene thee drinken
• U moet zwarte thee drinken
• U moet vers fruitsap drinken
• Verse jus is net zo slecht als cola
• Koffie is slecht
• Koffie is goed
• O, nee, bij nader inzien is koffie toch slecht

We willen heel graag invloed uitoefenen op onze gezondheid, maar hoe maakbaar is onze gezondheid eigenlijk? Mijn lieve schoonmoeder was heel slank, wandelde veel, at gezond en toch is ze op haar 74^e overleden aan kanker. Soms heb je gewoon ontzettende pech.

Het ontstaan van rughernia's

Hoe zit dat eigenlijk met rughernia’s? Zijn die aangeboren, zijn ze een gevolg van het noodlot of een straf voor een ongezonde levensstijl? Om die vraag te beantwoorden is het zinvol te onderzoeken welke mensen hernia's krijgen. Daar bestaat gelukkig literatuur over.

Erfelijkheid

Om te beginnen komen rughernia’s in de ene familie vaker voor dan in andere. De ene persoon is kaal op zijn dertigste, de andere krijgt eerder een hernia. Die aanleg zit dus voor een groot deel in ons DNA, oftewel het is aangeboren.

Levensstijl en beroep

Daarnaast zijn er ook oorzaken in onze levensstijl aan te wijzen die de kans op een hernia verhogen. Al in 1975 publiceerde de Amerikaanse onderzoekster J. Kesley uit Massachusetts over de verschillende beroepsgroepen waarin herniapatienten oververtegenwoordigd zijn. Het blijkt namelijk dat er een relatie bestaat tussen het beroep dat mensen uitoefenen en de kans die ze lopen op het krijgen van een rughernia.

Kesley toonde aan dat rughernia’s vaker ontstaan bij mensen die een zittend beroep uitoefenen: kantoorpersoneel en chauffeurs, in het bijzonder vrachtwagenchauffeurs die lange ritten rijden. Henk Wijngaard loopt dus minder kans om een hernia te krijgen als hij staat te zingen dan als hij over de Brennerpas scheurt. Zitten lijkt zo onschuldig, maar voor je rug is het niet altijd best. Als je per dag meer dan 50% van de tijd in je auto zit, blijkt de kans op een rughernia 3 maal groter dan als je geen auto rijdt. Zelfs als je alleen maar naar- en van je werk naar huis rijdt is die kans al groter.

Na een bevalling

Verder blijken hernia’s vaker voor te komen bij vrouwen die (meerdere) kinderen hebben gekregen.

Zware arbeid

Opvallend is dat mensen die zware arbeid verrichten, waarbij ze hun rug behoorlijk belasten zoals verhuizers, vuilnismannen, agrariërs en stratenmakers, juist geen verhoogde kans op een rughernia hebben.

Mijn eigen ervaring bevestigt deze wetenschappelijke uitkomsten. Ik heb als neurochirurg in 15 jaar nog maar één keer een verhuizer aan een rughernia geopereerd. Mijn patiënten zijn vooral ICTers, secretaresses, tramconducteurs en taxi-, en vrachtwagenchauffeurs.

Wat kunt u doen om een rughernia te voorkomen?

Terug naar de maakbaarheid van onze gezondheid. Kunnen mensen met een verhoogd risico iets doen om het ontstaan van een rughernia te voorkomen? Gelukkig wel.

Vermijd overgewicht

Je hoeft natuurlijk niet van baan te veranderen. Maar als je een risicovol beroep hebt, kan het zeker geen kwaad om overgewicht te voorkomen (lees hierover meer in mijn blog: 'Rugpijn en overgewicht').

Behoud een goede algemene conditie

Daarnaast is het slim ervoor te zorgen dat je in een goede algemene conditie bent. Met name het trainen van de spieren die direct rond je wervelkolom zitten is aan te raden. Deze zogenaamde 'core'-spieren kun je sterker maken om je wervelkolom te helpen het lichaam te dragen. Want de allerdiepste oorzaak die ten grondslag ligt aan het ontstaan van hernia's is het feit dat we ooit in de evolutie met zijn allen rechtop zijn gaan lopen.

Een hernia is namelijk een uitstulping van een tussenwervelschijf en die schijven hebben bij mensen een extra functie gekregen, namelijk als schokdemper. Bij pony's bijvoorbeeld zijn de tussenwervelschijven alleen maar nodig voor de beweeglijkheid van de rug. Zij krijgen dan ook geen hernia. Tenslotte: Getrouwd zijn geeft volgens onderzoekster Kelsey geen groter risico op een rughernia! Dat is een geruststelling.

Een gezonde rug is dus een geschenk van de natuur én het gevolg van menselijke inspanning. En als die twee nou allebei niet mee helpen, kunt u in het uiterste geval altijd nog aankloppen bij de chirurg.

Lees meer

6. Klein, maar fijn

Waar kunt u de beste zorg verwachten?

Grote en kleine behandelcentra

Sinds november 2010 werk ik met veel plezier bij de Bergman Clinics in Naarden en sinds januari 2020 ook in het Park Medisch Centrum in Rotterdam. Hiervoor werkte ik even tevreden in een aantal grote algemene ziekenhuizen, het langst in het Slotervaart ziekenhuis in Amsterdam. Voor patiënten is het belangrijk om te weten waar ze de beste zorg kunnen verwachten, in een groot of een klein centrum.

Het ministerie van gezondheidszorg wil graag dat ze naast elkaar bestaan, ieder met hun eigen kracht. Dat ik zelf uiteindelijk voor een kleiner centrum heb gekozen, betekent niet dat ik negatief zou staan tegenover algemene ziekenhuizen. Sterker, ik werk regelmatig samen met een aantal neurologen en neurochirurgen in ziekenhuizen overal in het land.

Acute en complexe zorg

Hoe weten patiënten nu waar zij het beste kunnen aankloppen met hun specifieke rugprobleem? Eigenlijk is het best overzichtelijk. Er zijn rugklachten die hoog complexe zorg vereisen. Zoals een scoliose in de rug, rugpijn als gevolg van een tumor of van een wervelfractuur na een ongeluk. Met deze aandoeningen moet je naar een algemeen ziekenhuis, omdat de kans groot is dat er meer medische disciplines zullen worden aangesproken voor een volledige behandeling. Voor de samenleving zijn dat dure bedden. Maar die heeft niet elke rugpatiënt nodig.

Niet-acute en electieve planbare zorg

Bij Park medisch Centrum en Bergman Clinics bied ik niet-acute, en zoals wij dat noemen, electieve planbare zorg. Dat is kosteneffectief en dus gunstig voor de verzekeraars. Tegelijk bieden wij een mooie en zeer aangename omgeving voor de patiënten en alle medewerkers.

Helaas fluisteren boze tongen weleens dat in privé klinieken, ook wel ZBC's genoemd, soms te snel wordt geopereerd, omwille van winstbejag. Ik ben daar eerlijk gezegd erg boos over. De feiten spreken zulke aantijgingen onomstotelijk tegen, zoals in dit artikel van Medisch Contact.

Ik ben het met minister Schippers eens dat ‘higher volume', dus een ingreep vaker uitvoeren, leidt tot 'better outcome’, betere resultaten. Het is daarom belangrijk dat je een centrum en een chirurg kiest, van wie duidelijk is dat deze de operatie, die u moet ondergaan, heel vaak uitvoert. Verder is het ook fijn als je een goede klik hebt met je behandelaar. Zie daarover mijn vorige blog, waarin ik inga op het belang van goede communicatie tussen arts en patiënt.

Patient tevredenheidsscore van 9,0

Wat de kwaliteit betreft: in 2012 heeft er een onafhankelijk onderzoek plaatsgevonden onder 6000 post-operatieve rugherniapatienten in heel Nederland. Dit onderzoek werd gedaan in opdracht van de zorgverzekeraars. Er bleken 60 patiënten uit de Bergman Clinics te zijn geïnterviewd. De patienttevredenheidsscore was 9,0 tegen het landelijk gemiddelde van 7,3. Daar is onze afdeling uiteraard reuze blij mee. Ik durf wel te beweren dat die hoge score juist te danken is aan het geduld en het respect waarmee wij onze patiënten bejegenen. Tot op het allerlaatste moment vóór de operatie blijf ik met de patiënten in gesprek en luister ik naar hun verhaal.

Praktijkvoorbeeld

Zo had ik twee jaar geleden een patiënt die al 4 maanden lang leed onder heftige beenpijn, die werd veroorzaakt door een rughernia. Ik had kort na de intake op de poli een operatie aan hem voorgesteld, want hij hield het niet langer vol. Hij kwam opgelucht naar de operatiekamer. Vlak voor hij de narcose kreeg, vroeg ik hem of de beenpijn nog steeds zo heftig was als kort daarvoor in de spreekkamer. Hij antwoordde dat hij voor het eerst sinds maanden de laatste 3 dagen minder uitstraling voelde in zijn been. In overleg met hem heb ik toen, tot verbazing van mijn hele team, de operatie afgeblazen. De man ging weer vrolijk naar huis.

Twee maanden later kreeg ik een doos wijn toegestuurd. Op zijn kaartje stond geschreven: "Hartelijk dank voor uw professionele behandeling. De beenpijn is helemaal verdwenen!" Soms lost de natuur het probleem vanzelf op. En ik ben de laatste om dan vanwege een mooie factuur te gaan opereren als het niet nodig is. Ik ben een arts met een geweten, die ooit een eed heeft afgelegd en nog steeds volgens die ethiek te werk gaat. Maar als Brabander ben ik natuurlijk ook niet Roomser dan de paus, en ik heb me die wijn goed laten smaken!

Lees meer

5. Dokter in de klas

Wetenschapsweek op de school van mijn dochter

Een korte les over mijn vakgebied

Onlangs organiseerde de leiding van de school waar mijn dochter op zit een wetenschapsweek. Dagenlang werden de leerlingen warm gemaakt voor exacte vakken, met als speerpunt het menselijk lichaam. Ouders die hier professioneel iets mee te maken hadden, werden van harte uitgenodigd om zelf een korte les te geven. Ik herinner mij als de dag van gisteren hoe trots ik was toen ik als kind op de lagere school in Veghel mijn vader in de klas hoorde praten over zijn werk als neuroloog. En nu wilde mijn 8-jarige meisje dat ik hetzelfde kwam doen voor haar ​en haar klasgenootjes.​

Natuurlijk zei ik meteen ja. Maar tot mijn verbazing bleek ik tijdens mijn voorbereidingen veel nerveuzer voor dit praatje dan voor een officiële voordracht op een medisch congres. En al snel begreep ​ik ​waarom. Tijdens een congres zit het publiek altijd wel ​braaf te luisteren naar je verhaal. Pas als je heel controversiële dingen zou roepen of enorme blunders ​zou ​maken, zou er onrust ontstaan. Maar kinderen zijn veel directer. Als zij je presentatie niet boeiend vinden, gaan ze ​meteen keten. Dus werd ik gedwongen heel goed na te denken over de vraag: wat boeit kinderen van 8? Hoe maak ik contact met ze en hoe houd ik hun aandacht vast? Hoeveel interactie kan ik hebben zonder de rode draad te verliezen.

Quiz

Toen ik mijzelf die vragen had gesteld, kreeg ik schik in het werk. Ik maakte een opbouw, koos mooie plaatjes voor de powerpoint en verzon een quiz waarin ik na afloop kon testen of de leerlingen hadden opgelet.​ ​Het werd een bijzondere morgen. Ik was verbaasd hoeveel de kinderen al wisten over de anatomie van het menselijk lichaam. Ook kenden ze behoorlijk wat specialisaties in de medische wereld. Er werden goede vragen gesteld en een echt rollenspel, inclusief operatiekleding en instrumenten maakte de ochtend compleet. De meeste quizvragen werden ook goed beantwoord, alleen een paar opgaven bleken te pittig.

Weet u trouwens:

1. Hoeveel hersencellen een mens heeft?
2. Welke medisch specialist hartoperaties uitvoert?
3. Hoeveel nekwervels een giraf heeft?

Neurochirurgie vanuit een ander perspectief

Uiteindelijk heeft deze ochtend mij meer opgeleverd dan alleen de bewondering van mijn dochter. Het is confronterend maar heel nuttig om nu en dan uit je comfort zone te stappen en je werk vanuit een totaal ander perspectief te benaderen. Dat haalt je uit je routine en houdt je scherp. Communicatie is volgens mij een onderschat aspect van het werk van een dokter. Ik durf zelfs te zeggen dat het succes van een ​operatieve behandeling voor een groot deel afhangt van de kwaliteit van het overleg op de poli. Daar moet een klik zijn, daar moet je echt goed luisteren, echt begrijpen wat tegen je wordt gezegd en heel eerlijk en duidelijk uitleggen wat je te bieden hebt. Elke keer hetzelfde verhaal, maar op een andere manier, omdat iedere patiënt anders is.​ ​Juist omdat ik in mijn optreden op school op het niveau van jonge kinderen over mijn vak zou praten, moest ik goed nadenken over de vraag wat ik precies wilde overbrengen en hoe ik dat zou doen. Maar zo moet een dokter natuurlijk in elk contact aandachtig op zijn patiënt zijn gericht. Echt contact en respect zijn daarbij de toverwoorden.

De kinderen hebben de klas gelukkig niet afgebroken. Ze kwamen zelfs ​na de voordracht ​één voor één opgewonden naar me toe om hun eigen dokterservaringen met me te delen. Ik ben me sinds die dag in de spreekkamer nog meer bewust van het belang van goede communicatie. En nu maar hopen dat de kinderen voortaan minder bang zijn voor de dokter, omdat de vader van hun jaargenootje, die ze zo goed kennen, chirurg bleek te zijn.

Antwoorden quiz

1. 100 miljard (jazeker, ook u!);
2. Cardio-thoracale chirurg;
3. Net als de mens heeft een giraf​​ 7 nekwervels.

Lees meer

4. Robotchirurgie

Operatie met behulp van een robot

Toys for boys of revolutionaire doorbraak?

Robots kennen we allemaal uit science fiction films en boeken. Maar de toekomst is al begonnen! Sinds enige tijd maken sommige chirurgen tijdens hun operaties gebruik van robots, urologen bijvoorbeeld, tijdens prostaatoperaties.

Innovaties worden al zolang de mensheid bestaat met argusogen bekeken. Dus wordt ook de meerwaarde van de robotchirurgie ter discussie gesteld. In de media en door chirurgen onderling. De vraag is dan telkens: Heeft zo’n robot eigenlijk wel toegevoegde waarde? Of behoort het tot de toys voor aan technologie verslaafde boys? Wordt de patiënt er wel beter van? En is het kosteneffectief? De resultaten van deze evaluaties blijken in het geval van de Da Vinci-robot (bij prostaatoperaties) niet overtuigend. Zie hiervoor het artikel in Medisch Contact, van 16 mei 2014. Maar het inzetten van robot-geassisteerde operaties is niet beperkt tot dit voorbeeld.

Robot-assistentie bij wervelkolomoperaties

Zeven jaar geleden is er een robot ontwikkeld in Israël (Mazor Robotics), voor gebruik bij wervelkolomoperaties. Deze kleine robot, die zo groot is als een colablikje, helpt de chirurg wervelschroeven te plaatsen op een zeer nauwkeurige manier. De Bergman Clinics heeft, toen ik daar 5 jaar geleden begon, op mijn advies zo’n robot aangeschaft. De resultaten zijn verbluffend: bij inmiddels ongeveer 140 uitgevoerde werveloperaties (4x140 = 560 schroeven in totaal), tijdens welke deze robot werd gebruikt, is er maar één wervelschroef niet optimaal geplaatst. Dat is heel bijzonder en dit resultaat kan beslist worden toegeschreven aan de software die de werking van deze robot zo uniek maakt.

Robot voor het vastzetten van de wervels

De precisie van dit apparaat overstijgt alle andere klinische resultaten waarbij de chirurg ‘hands free’ de richting van de schroeven kiest, dus zonder robot gestuurde navigatie. Het gebruik van deze mini-robot verlaagt dan ook het aantal re-operaties, waarin verkeerd geplaatste schroeven moeten worden verwijderd. En dat scheelt weer in het leed voor de patiënt en natuurlijk ook in de kosten. Een bijkomend voordeel is dat deze robot ook gebruikt kan worden bij minimaal invasieve operaties waarbij de schroeven via kleine huidsneetjes worden geplaatst. Chirurgen die met de robot werken kunnen tijdens de operaties ook toe met minder röntgenstraling. Dat is gezonder voor arts en patiënt.

Ik was 5 jaar geleden de eerste chirurg in de Benelux, die met deze robot werkte, naast een enkele chirurg in Duitsland, Israël en de Verenigde Staten. Inmiddels zijn er in de VS meer dan honderd van deze robots verkocht. Kort geleden werd ik gevraagd om een voordracht te houden in Shanghai over mijn ervaringen met de Renaissance Robot. Ik werd er gastvrij ontvangen en het was indrukwekkend om voor 500 wervelkolom chirurgen te mogen vertellen over mijn praktijk in Naarden, een dorp waarvan de meeste aanwezigen de naam niet eens konden uitspreken.

Tweede generatie

Er bestaat nu trouwens al een tweede generatie van deze robot. U weet het, heb je net een nieuwe iPhone aangeschaft, komt er alweer een nieuwe op de markt. Maar mijn iPhone krijg ik na 2 jaar gratis bij mijn telefoon abonnement. Deze robot kost een half miljoen euro. Ik weet niet zeker of ik hem voor Sinterklaas in mijn schoen krijg als ik erom vraag. En de resultaten van de eerste generatie zijn wat mij betreft nog zo baanbrekend, dat ik het nog wel een tijdje met mijn trouwe metalen assistent uithou.

Lees meer